Kompedium wiedzy o olejach - prosto i na temat!

Jakiej jakości jest dany olej? Skąd ją wyczytać? Czym się od siebie różnią?

Jakość danego oleju możemy określić poprzez sprawdzenie jaką posiada klasyfikację jakościową API (American Petroleum Institute – Amerykański Instytut Naftowy). Każdy olej przydzielony do konkretnej klasy został przebadany. Podczas badań sprawdza się na przykład stopień zużycia pierścieni tłoków, powierzchni cylindrów, zaworów czy łożysk, utlenianie się i korozję oleju oraz gromadzące się w nim zanieczyszczenia. Należy zwrócić uwagę że klasyfikacja API uwzględnia wyłącznie podstawowe parametry oleju. Dlatego pomiędzy olejami będącymi w tej samej klasie API mogą pojawiać się różnice, których nie bierze się pod uwagę w tej specyfikacji.

Klasyfikacje w zależności od jakości i warunków eksploatacji dzielimy na dwie podstawowe grupy, zaczynające się na literę S do silników benzynowych, oraz zaczynających się na C dla silników diesla. Zazwyczaj oleje silnikowe spełnia wymogi API dla silników benzynowych oraz diesla. Klasa API jest wtedy oznaczona na przykład jako SM/CF. Takie oznaczenie mówi nam, że olej spełnia lub przewyższa wymóg SM dla silników benzynowych i także nadaje się do silników diesla, spełniając normę CF. Co kilka lat zostają wprowadzane kolejne normy z coraz wyższymi wymogami, Do silników benzynowych można używać oleju o wyższej klasie jakości od tej, którą rekomenduje producent. Trzeba jednak uważać w przypadku „old-timerów” i pojazdów zabytkowych które to mogą być niekompatybilne z nowoczesną chemią.

Normy jakościowe dla silników benzynowych:

SG – lepsze parametry w zakresie odporności na ścieranie, zachowania czystości, ochrony przed zanieczyszczeniem i trwałości niż wcześniejsze klasy.

SH – wprowadzona w 1993. zastąpiła klasę SG. Bardzo ściśle określone i kontrolowane procedury testów sprawiają, że jest to klasa bardziej wymagająca.

SJ – wprowadzona w 1 996. Wymaga mniejszego parowania i niższej zawartości fosforu.

SL – wprowadzona w 2001 . Większe ograniczenia dla osadów związanych z eksploatacją w wysokich temperaturach i dla zużycia oleju.

SM – wprowadzona w 2004. Oleje z tej grupy charakteryzują się lepszymi parametrami odporności na utlenianie, zapobiegania osadzaniu się zanieczyszczeń i lepszą wydajnością smarowania w niskich temperaturach podczas całego okresu użytkowania.

SN - wprowadzona w 2010. Oleje z tą normą maja zapewnić lepszą ochronę tłoków w wysokich temperaturach. Są bardziej rygorystyczna po względem wytrącania osadów i kompatybilność z uszczelkami. API SN odpowiada standardom oszczędności paliwa ILSAC GF-5. API SN powinien gwarantować poprawą zużycia paliwa, ochronę turbosprężarki, kompatybilność systemów kontroli emisji i ochronę silników pracujących na paliwach zawierających etanol do E85.

Normy jakościowe dla silników diesla:

CC – do lekkich silników wysokoprężnych. Zawiera dodatki do oleju zapobiegające zbieraniu się osadów i zanieczyszczeń, tworzących się podczas pracy w wysokiej temperaturze oraz rdzy.

CD – do mocno obciążonych i eksploatowanych, czterosuwowych silników wysokoprężnych. Zawiera skuteczne dodatki do oleju zapobiegające ścieraniu, zbieraniu się osadów, rdzy przy korzystaniu z paliw o różnej jakości.

CD-II – do dwusuwowych silników wysokoprężnych.

CE – spełnia wymagania obowiązujące niższe klasy, a ponadto doskonale sprawdza się w warunkach, w których silnik jest zmuszony pracować przy dużym obciążeniu.

CF-4 – przewyższa parametry CE pod względem zużycia i zanieczyszczeń tłoków.

CF – zastępuje klasę CD. Do silników, w których korzysta się z „zasiarczonego” paliwa.

CG-4 – do silników o niskim poziomie emisji spalin. Zastępuje klasy CD, CE i CF-4. Spełnia wymogi emisji spalin z roku 1994.

CH-4 – wprowadzona w 1998. Do silników amerykańskich, emitujących niewielką ilość toksycznych spalin, zaprojektowanych zgodnie z wymogami emisji spalin z roku 1998. Zastępuje klasy CD, CE i CF-4 i CG-4.

CI-4 – wprowadzona w 2002. Do silników emitujących niewielką ilość toksycznych spalin, zaprojektowanych zgodnie z wymogami emisji spalin z roku 2004. W nadaje się do silników, w których zastosowano układ recyrkulacji spalin (EGR). Zastępuje klasy CD, CE i CF-4, CG-4 i CH-4.

CJ-4 – wprowadzona w 2006, z przeznaczeniem do smarowania silników Diesla o podwyższonej czystości spalin wyposażonych w filtry cząstek DPF lub układy recyrkulacji spalin EGR . API CJ-4 zastępuje klasę CI-4. Norma dostosowana do paliwa o najniższej zawartości siarki – poniżej 15 ppm.

Czym jeszcze różnią się oleje?

1. Jakość oleju, określana przez normę amerykańską API, bądź przez europejską ACEA. Spełnienie danej normy oznacza zachowania przez olej odpowiedniej jakości, czystości oraz przewidywalnego zachowania w odpowiednich warunkach.

2. Aprobaty producentów, to one tak naprawdę mówią nam jaki olej powinniśmy zalać do naszego auta. Producenci silników narzucają restrykcyjne kryteria producentom olei. Dla przykładu grupa VAG (Volkswagen, Audi, Seat i Skoda) posiada normę 504.00/507.00. Koncern General Motors stosuje swoją normę Dexos2. Każdy z producentów posiada swoje normy, które są wypierane z czasem przez nowsze.

Stosowanie oleju gdzie lepkość będzie zgodna z tą którą sugeruje producent pojazdu nie oznacza że nie stracimy swoich praw gwarancyjnych. Każdy olej posiada odpowiednie dopuszczenia producentów.

Mieszalność olejów

Bardzo często zdarza się że kiedy musimy dolać oleju do auta jesteśmy w podróży i nie posiadamy akurat tego oleju który ostatnio zalewaliśmy podczas wymiany. Rodzi się wtedy pytanie: "Czy można dolać innego oleju? Czy nic się nie stanie z silnikiem?"

Trzeba  wtedy pamiętać że lepsza jest jazda z dolanym innym olejem niż jazda z zbyt małą jego ilością.

Data ważności oleju

Na każdym opakowaniu oleju, niezależnie czy jest to litrowa butelka czy beczka, gdzieś widnieje data produkcji. W nienaruszonym (nie otwartym) opakowaniu olej jest w pełni wartościowy do 5 lat od tej daty. Natomiast olej w opakowaniu w momencie otwarcia opakowania jest ważny już tylko 1 rok.